Z inicjatywy Ambasady Meksyku w Polsce, w Państwowym Muzeum Etnograficznym w Warszawie powstał meksykański ołtarz zmarłych. Ołtarz jest dedykowany ofiarom Powstania Warszawskiego i przygotowany przez meksykańskiego artystę-plastyka, Oscara Becerrę. Można go oglądać do 28 listopada.
„Meksykanin szuka śmierci, pieści ją, drwi z niej, wielbi ją, śpi z nią. Jest ona jego ulubioną zabawką i najwierniejszą kochanką”
Octavio Paz, Labirynt samotności
W Meksyku obchody Dnia Zmarłych przybierają różne formy, w zależności od regionu, nie istnieje wersja uniwersalna. Ich istotnym elementem jest synkretyzm, efekt długotrwałego procesu chrystianizacji, w czasie którego jedne tradycje znikały, drugie ulegały modyfikacjom, a jeszcze inne dopiero się pojawiły i przybrały zupełnie nowy kształt. Ołtarz wystawiony w Muzeum Etnograficznym, poświęcony jest wszystkim, którzy stracili życie w Polsce w czasie wojen. Ten tradycyjny meksykański ołtarz, z szacunkiem oddaje cześć ich pamięci. Przedmioty typowe dla meksykańskiej ofiary zostały połączone z symbolami ważnymi dla kultury polskiej. Dzięki temu, choć oba kraje wydają się od siebie odległe, możemy zauważyć pewne cech wspólne dla obu tradycji. Sama śmierć jest przecież uniwersalna. Na każdym ołtarzu zmarłych mieszają się ze sobą różne elementy kultury oraz rzeczywistość i jej interpretacje, stanowiące odzwierciedlenie różnorodności danego kraju.
Struktura ołtarza
Ołtarz składa się z trzech poziomów. Pierwszy symbolizuje część ziemską. Znajdują na nim przedmioty związane z życiem codziennym, szczególnie te, które były zmarłym szczególnie drogie, które lubili. Mogą to być przeróżne potrawy i napoje, którymi zmarli będą mogli się nacieszyć w trakcie swoich „ziemskich odwiedzin”. Na tym poziomie stawia się także świece, których światło ma doprowadzić wędrujące dusze do ołtarza. Ważne jest również przygotowanie wody. Wg wierzeń, duchy przybędą bardzo spragnione. Sól ma natomiast sprawić, że dusza nie ulegnie zepsuciu. Drugi poziom symbolizuje strefę przejściową. Umieszczone zostały tu wizerunki związane z polską tradycją katolicką oraz „anima sola” dusza czyścowa. Ostatni poziom przedstawia sklepienie niebieskie, na którym znajdziemy meksykańską Matkę Boską z Guadalupe oraz polską Matkę Boską z Częstochowską – dwa bardzo ważne kulturowo i historycznie obrazy ze znaczących miejsc pielgrzymkowych.
Źródło: Państwowe Muzeum Etnograficzne w Warszawie
Zdjęcia: Robert Pawełek
